Tegoroczne amerykańskie wyróżnienia teatralne Tony Awards we wszystkich najważniejszych kategoriach oraz nagrodę Pulitzera dla najlepszego nowego dramatu zgarnął Doubt (Wątpliwość) Johna Patricka Shanleya. Tekst, ściśle przestrzegający reguł sztuki dobrze skrojonej, przez amerykańskich krytyków uznany został za kawał znakomitej literatury i świetny materiał dla aktorów.

John Patrick Shanley pisze sztuki od dawna, ale najbardziej znany jest dzięki inteligentnej komedii romantycznej Wpływ księżyca z Cher i Nicolasem Cage’em, do której napisał scenariusz nagrodzony w 1987 roku Oscarem. Jego przygoda z filmem obejmuje poza tym między innymi scenariusz do Alive. Dramat w Andach (1993, oparta na faktach opowieść o rozbitkach z samolotu, którzy czekając na pomoc, dopuścili się kanibalizmu) czy Na żywo z Bagdadu (2002, historia amerykańskich dziennikarzy śledzących wojnę w Zatoce Perskiej w 1991 roku). Jego sztuki wystawiane są w repertuarowych teatrach amerykańskich od początku lat osiemdziesiątych, ale po raz pierwszy zdobył tyle najważniejszych nagród za dramat.
Doubt dzieje się w 1964 roku w katolickiej szkole w Bronxie. Zarządza nią apodyktyczna siostra Alojzyna. Siostra wierzy, że dobre wychowanie przynieść może tylko ścisłe trzymanie się dyscypliny i zasad. Usłyszawszy od jednego z pracowników, że wszyscy – zarówno nauczyciele, jak i uczniowie – panicznie jej się boją, siostra Alojzyna uznaje to za komplement. Jej wiara w Boga i katolicki model wychowania wydają się niewzruszone. W przeciwieństwie do siostry ojciec Flynn, uczący w szkole gry w koszykówkę, jest młodym, dobrodusznym nauczycielem, który lubi się śmiać, wygłupiać z wychowankami i nosić adidasy. Siostra Alojzyna nie darzy go sympatią, a jej niechęć pogłębia się jeszcze, gdy od nerwowej, młodej siostry James dowiaduje się, że jeden z uczniów wyszedł ze spotkania z Flynnem w stanie silnego wzburzenia i czuć było od niego alkohol. Siostra Alojzyna podejrzewa, że ksiądz częstował chłopaka winem mszalnym i… uwodził. Postanawia więc ostro zareagować.
Jak piszą amerykańscy krytycy, do tego momentu sympatia publiczności jest jednoznacznie po stronie ojca Flynna. Alojzyna nie ma – wydawałoby się – żadnych dowodów winy swojego przeciwnika, poza przypuszczeniami, jest poza tym zimna i niemiła. Ale wkrótce okazuje się, że nic nie jest tak proste, jak się zdaje. Ojciec Flynn w błyskotliwej rozmowie z siostrą ostro odpiera zarzuty, pokazując, że jego temperament nie jest tak łagodny i serdeczny jak się na początku zdawało. Uruchamia też swoje znajomości w kurii i władzach szkoły – w tamtych czasach zdominowanych całkowicie przez mężczyzn – skutecznie uniemożliwiając siostrze podjęcie jakichkolwiek działań, nawet gdyby okazało się, że miała rację. A do tego jest jeszcze matka chłopca, rzekomo zdeprawowanego przez księdza, która wezwana na rozmowę do siostry Alojzyny, kategorycznie odmawia współpracy. To prawda, że jej syn najprawdopodobniej jest homoseksualistą (co jednak niczego jeszcze nie dowodzi), ale przede wszystkim jest jedynym czarnoskórym uczniem w szkole i już i tak ma utrudniony kontakt z innymi dziećmi. Matce zależy przede wszystkim na tym, żeby chłopak zdobył dobre wykształcenie i zrobił karierę w systemie kontrolowanym przez białych. Jego homoseksualizm czy rzekomy potajemny romans z księdzem mają dla niej drugorzędne znaczenie.
Zgodnie z tytułem sztuki, wątpliwości jest coraz więcej. Jednoznacznej odpowiedzi, jak było naprawdę i czyje postępowanie jest słuszne, widzowie nie otrzymają nigdy. Ale w tym właśnie – jak podkreślają recenzenci – tkwi wartość sztuki Johna Patricka Shanleya. Wielu obejrzało inscenizację kilka razy, najpierw po premierze w Manhattan Theatre Club na off-Broadwayu w listopadzie 2004, a potem po przenosinach na Broadway do Walter Kerr Theatre wiosną tego roku. Wszyscy zgodni byli co do tego, że sztuka jeszcze zyskała, a to nie zawsze się zdarza. Matthew Murray z Talkin’ Broadway (31 III 2005) napisałał zaś, że oglądając dramat powtórnie, przyznał rację nie tej stronie konfliktu, za którą opowiadał się za pierwszym razem.
W tym, że Doubt odniosło taki sukces, spora zasługa nowojorskich wykonawców – Briana O’Byrne’a w roli ojca Flynna i Cherry Jones w roli siostry Alojzyny, którzy zagrali znakomicie. Ale i autora, który – jak napisał recenzent New York Daily News (31 III 2005), sprzeciwił się wspołczesnej modzie opisywania ludzi, którzy za nic mają wszelkie konwencje. Główną bohaterką sztuki uczynił kobietę, która miała odwagę bronić swoich racji i zasad, choć w dzisiejszym świecie łatwiej byłoby spuścić wzrok, udając że się niczego nie dostrzega, usprawiedliwiając wszystko hasłami takimi jak współczucie i tolerancja. Dzięki temu John Patrick Shanley zdobył i nagrodę Pulitzera, i cztery nagrody Tony Awards.